Giấc mơ thủy lợi biến thành nỗi lo
Dự án hồ chứa nước Đông Thanh tại xã Nam Ban, huyện Lâm Hà (cũ), tỉnh Lâm Đồng được khởi công từ năm 2021, với tổng mức đầu tư gần 500 tỉ đồng từ ngân sách Trung ương. Công trình có diện tích lưu vực hơn 11 km², dung tích chứa hơn 3 triệu m³ nước, mục tiêu là cấp nước tưới cho khoảng 700 ha đất nông nghiệp, cung cấp nước sinh hoạt cho hơn 7.500 hộ dân, đồng thời kết hợp nuôi trồng thủy sản và phát triển du lịch sinh thái.
Tuy nhiên, từ tháng 7/2023, dự án phải dừng thi công do hiện tượng sạt trượt, sụt lún nghiêm trọng. Nhiều hạng mục vừa hoàn thành đã bị hư hỏng nặng, bê tông nứt gãy. Thậm chí, hàng loạt nhà dân gần công trình cũng bị ảnh hưởng, trong đó có một căn biệt thự trị giá khoảng 3 tỉ đồng buộc chủ nhà phải rời đi vì mất an toàn.
Giấc mơ về một hồ chứa hiện đại phục vụ sản xuất và dân sinh nay trở thành nỗi lo thường trực của người dân địa phương.
Nguyên nhân ban đầu: Địa chất bất ổn và quản lý lỏng lẻo
Ngay sau khi sự cố xảy ra, các chuyên gia Bộ NN&PTNT (nay là Bộ NN&MT) đã trực tiếp khảo sát. Nhận định ban đầu cho thấy công trình được xây dựng trên nền địa chất xung yếu, dễ biến động. Thời tiết bất thường, hoạt động nổ mìn phá đá và xe tải trọng lớn cũng được cho là yếu tố kích hoạt.
Thanh tra tỉnh Lâm Đồng, trong kết luận ngày 25/4/2024, chỉ ra nhiều vấn đề trong quá trình lập, thẩm tra thiết kế và nghiệm thu:
Sai sót trong dự toán, áp dụng mã định mức không đúng, gây thất thoát hơn 340 triệu đồng.
Nghiệm thu, thanh toán không sát thực tế, dẫn đến chi sai hơn 312 triệu đồng.
Khối lượng đất đắp chênh lệch lớn giữa hồ sơ và thực tế, riêng bãi vật liệu số IV chênh đến 16.000 m³.
Tổng cộng, số tiền nghiệm thu, thanh toán sai quy định tại bốn gói thầu lên tới hơn 663 triệu đồng.
Sau hơn hai năm: Vẫn chưa có kết luận chính thức
Mặc dù đã tạm dừng thi công hơn hai năm, đến nay nguyên nhân cuối cùng vẫn chưa được công bố. Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng số 1 cho biết mới chỉ hoàn thành công tác khảo sát và đang trong quá trình hoàn thiện báo cáo xác định nguyên nhân, đề xuất giải pháp.
Trong khi đó, các hạng mục công trình đã hư hỏng ngày càng nghiêm trọng do phơi mưa nắng. Nhiều hộ dân sống cạnh dự án vẫn bất an, chờ đợi câu trả lời chính thức từ cơ quan chức năng.
Bài toán cấp bách cho an toàn và hiệu quả đầu tư
Hồ chứa Đông Thanh không chỉ đơn thuần là một công trình thủy lợi. Với dung tích và quy mô lớn, nó gắn liền với kỳ vọng phát triển nông nghiệp, du lịch và sinh kế của hàng ngàn hộ dân. Tuy nhiên, sự cố kéo dài đã biến dự án thành “điểm nóng” lãng phí đầu tư công nếu không sớm có hướng xử lý.
Thanh tra tỉnh đã kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo xử lý dứt điểm sự cố, đảm bảo an toàn trong mùa mưa lũ và tiếp tục thi công để hoàn thành dự án. Song, đến nay, mọi việc vẫn chỉ dừng ở mức “tạm thời”.
Người dân chờ một câu trả lời minh bạch
Sau hơn hai năm chờ đợi, điều mà người dân Nam Ban mong mỏi nhất là một kết luận khoa học, minh bạch về nguyên nhân sự cố, cùng với đó là lộ trình khắc phục cụ thể. Bởi ngoài những hạng mục bê tông nứt gãy, vấn đề an toàn sinh mạng và tài sản của hàng chục hộ dân sống quanh dự án vẫn bị đe dọa.
Việc chậm trễ đưa ra nguyên nhân và giải pháp không chỉ ảnh hưởng đến niềm tin của người dân mà còn làm giảm hiệu quả của hàng trăm tỉ đồng ngân sách đã rót vào dự án.
Kết luận
Hồ chứa nước Đông Thanh – công trình được kỳ vọng là điểm nhấn phát triển kinh tế – xã hội của Lâm Đồng – đang trở thành phép thử cho năng lực quản lý, giám sát và trách nhiệm của các bên liên quan. Câu hỏi lớn nhất mà dư luận đặt ra lúc này: bao giờ có kết luận nguyên nhân cuối cùng, và khi nào dự án mới được khởi động trở lại?
14.4
51.288