Tháng 1/2026 chính thức thu phí đường bộ cao tốc Bắc - Nam

Bộ Xây dựng hoàn tất đề án thu phí

Bộ Xây dựng vừa báo cáo Chính phủ về việc triển khai thu phí sử dụng đường bộ cao tốc Bắc - Nam. Theo đó, từ tháng 1/2026, toàn tuyến cao tốc Bắc - Nam sẽ bắt đầu áp dụng thu phí, sau khi hoàn tất các hạng mục cần thiết theo quy định tại Nghị định 130/2024 và Luật Đường bộ.

Đây là bước đi quan trọng nhằm bảo đảm nguồn kinh phí duy tu, bảo trì, vận hành khai thác, đồng thời tạo cơ chế thu hút đầu tư xã hội hóa trong phát triển hạ tầng giao thông.

Các đoạn tuyến và mức phí áp dụng

Trong tổng số 18 dự án thành phần, hiện có 14 đoạn đã thông xe và đủ điều kiện thu phí. 4 đoạn còn lại (Quảng Ngãi – Hoài Nhơn, Chí Thạnh – Vân Phong, Cần Thơ – Hậu Giang và Hậu Giang – Cà Mau) đang thi công và dự kiến hoàn thành cuối năm 2025.

Theo Bộ Xây dựng, mức phí cơ bản gồm:

1.300 đồng/PCU/km áp dụng cho đoạn Hòa Liên – Túy Loan và Phan Thiết – Dầu Giây.

900 đồng/PCU/km áp dụng cho các đoạn còn lại.

(PCU – đơn vị quy đổi theo xe con).

Phí được tính dựa trên quãng đường thực tế phương tiện lưu thông, bảo đảm công bằng và minh bạch.

Vì sao lùi thời điểm thu phí?

Theo Nghị định 130/2024, việc thu phí chỉ được triển khai sau khi đáp ứng đầy đủ điều kiện: tuyến đường đạt chuẩn cao tốc, bàn giao khai thác, hoàn thiện trạm dừng nghỉ, trung tâm điều hành giao thông, hệ thống thu phí điện tử không dừng, công trình kiểm soát tải trọng…

Thực tế, dù phần lớn dự án đã hoàn tất thi công, nhưng một số hạng mục phụ trợ còn chậm tiến độ, đặc biệt là giải phóng mặt bằng cho các trạm thu phí và trạm dừng nghỉ. Tới nay, vẫn còn sáu tỉnh chưa bàn giao mặt bằng đúng kế hoạch gồm Nghệ An, Quảng Trị, Quảng Ngãi, Khánh Hòa, Lâm Đồng (thuộc Bình Thuận cũ) và Đồng Nai.

Ngoài ra, một số nhà đầu tư BOT triển khai chậm, chưa phối hợp chặt chẽ trong công tác giải phóng mặt bằng, thậm chí chậm trễ thực hiện nghĩa vụ tài chính. Đây là lý do khiến kế hoạch thu phí phải lùi từ đầu năm 2025 sang đầu năm 2026.

Mở rộng và đồng bộ quản lý

Song song với kế hoạch thu phí, Bộ Xây dựng cũng đang triển khai thủ tục mở rộng toàn tuyến cao tốc Hà Nội – TP.HCM với chiều dài hơn 1.144 km, gồm 18 đoạn thành phần. Sau khi mở rộng, việc thu phí giữa các đoạn BOT và các đoạn đầu tư công sẽ được ghép lại, giao cho nhà đầu tư quản lý, bảo trì để tối ưu chi phí vận hành và đảm bảo đồng bộ toàn tuyến.

Riêng đoạn Mỹ Thuận – Cần Thơ – Cà Mau hiện chưa xem xét mở rộng do nhu cầu vận tải còn thấp và điều kiện thi công khó khăn.

Nhóm phương tiện được miễn phí

Theo quy định của Nghị định 130/2024, có 10 nhóm phương tiện được miễn phí đường bộ cao tốc, bao gồm:

Xe cứu thương, xe chữa cháy, xe chuyên dùng phục vụ quốc phòng – an ninh.

Xe phục vụ tang lễ, đoàn xe có CSGT dẫn đường.

Xe quân đội tham gia diễn tập, hành quân.

Xe hộ đê, phòng chống lụt bão.

Xe vận chuyển thuốc men, thiết bị đến vùng thảm họa hoặc dịch bệnh.

Quy định này nhằm đảm bảo tính nhân văn, tạo điều kiện cho công tác cứu hộ, cứu nạn, cũng như các nhiệm vụ quốc phòng – an ninh.

Ý nghĩa của việc thu phí

Việc chính thức thu phí cao tốc Bắc - Nam từ tháng 1/2026 được đánh giá là bước ngoặt trong quản lý và khai thác hạ tầng giao thông. Không chỉ tạo nguồn thu để duy tu, bảo dưỡng tuyến đường huyết mạch quốc gia, mà còn góp phần thúc đẩy xã hội hóa đầu tư, nâng cao hiệu quả vận hành.

Tuy nhiên, để kế hoạch này diễn ra đúng tiến độ, Bộ Xây dựng cùng Cục Đường bộ đang yêu cầu các địa phương và nhà đầu tư tăng tốc hoàn thành trạm dừng nghỉ, hệ thống thu phí, trung tâm điều hành giao thông trước 31/12/2025, nhằm đảm bảo đủ điều kiện pháp lý và kỹ thuật.